Ανάληψη ευθύνης - Ο μόνος τρόπος να αλλάξω!

Αν δεν αναλάβεις εσύ την ευθύνη της αλλαγής σου, ποιος θα το κάνει;

Ένα κοινό σημείο που παρατηρείται σε εμάς τους ανθρώπους, είναι η δυσκολία μας να αναλάβουμε την ευθύνη.

Οι περισσότεροι από εμάς στο άκουσμα της λέξης ευθύνη, συνήθως σκεφτόμαστε τα λάθη και την ικανότητα όχι μόνο να τα αναγνωρίζουμε, αλλά και να τα παραδεχόμαστε. Κι όμως, η ανάληψη ευθύνης είναι πολλά περισσότερα από αυτό – μάλιστα η απουσία της συχνά φαίνεται μέσα και από τον τρόπο που κάνουμε μία δήλωση σε έναν συνομιλητή μας, όπως για παράδειγμα: «Με θύμωσες τόσο πολύ». «Δεν φταίω εγώ που ειρωνεύομαι, αυτό μου προκαλεί η στάση σου!» Σίγουρα έχετε εκφραστεί αρκετές φορές με παρόμοιο τρόπο. Τί παρατηρείτε; Δεν είναι σαν να ισχυριζόμαστε ότι ο τρόπος που αντιδράσαμε και αισθανθήκαμε, η ευθύνη των συναισθημάτων και των πράξεων μας δεν καθορίστηκε από εμάς, αλλά από έναν άλλον άνθρωπο;! Είναι αλήθεια; Μπορεί, όντως, κάποιος άλλος να επιλέξει πως εμείς θα αντιδρούμε ή θα νιώθουμε;

Ενδείξεις ότι δυσκολεύεστε να αναλάβετε ευθύνη

Κάποιες φορές δεν είναι αρκετά ξεκάθαρο ότι συρρικνώνουμε τις ευθύνες μας, παρόλα αυτά εξακολουθούν να υπάρχουν κάποια σταθερά «σημάδια»:

1. Δεν υπάρχει ενδιαφέρον ή ικανοποίηση από την προσωπική ή επαγγελματική σας ζωή για μεγάλο διάστημα.

2. Η επίρριψη ευθυνών στους άλλους λειτουργεί ως συνήθεια, αυτόματα.

3. Δυσκολεύεστε να διατηρήσετε deadlines.

4. Αποφεύγετε δύσκολα tasks και ρίσκα.

5. Κάνετε συχνά παράπονα για κακή μεταχείριση από τους προϊστάμενους ή άλλους ανθρώπους γύρω σας, παρουσιάζοντας τάσεις «αυτό-λύπησης» (θυματοποίηση).

6. Αποφεύγετε να αναλάβετε πρωτοβουλίες και εξαρτάστε από άλλους για ένα project, συμβουλές ή οδηγίες.

7. Οι απαντήσεις σας σε κάτι που δεν πήγε καλά είναι σε μορφή δικαιολογιών – συχνά ως «δεν φταίω εγώ» ή «δεν είναι δίκαιο».

Τί είναι αυτό που σας δυσκολεύει;

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μπορεί να μας δυσκολεύει να αναλάβουμε την ευθύνη των πράξεων, των αντιδράσεων, των δράσεων, των επιλογών και συχνά – όπως είδαμε πιο πάνω- ακόμα και των συναισθημάτων μας. Οι λόγοι μπορεί να ξεκινούν από απλή «τεμπελιά», αναβλητικότητα ή τον φόβο μας να αποτύχουμε, μέχρι το να αισθανόμαστε ότι πνιγόμαστε από το μέγεθος ενός προβλήματος ή ενός project στη δουλειά μας.

Όποιος κι αν είναι ο λόγος, οι άνθρωποι που δυσκολεύονται να αναλάβουν την ευθύνη ή την αγνοούν παντελώς, συνήθως τείνουν να αποτυγχάνουν σε επίπεδο προσωπικό ή επαγγελματικό. Όχι, γιατί δεν είναι επαρκείς, όχι γιατί δεν έχουν τις δεξιότητες, αλλά επειδή αποτυγχάνουν να αναγνωρίσουν πώς η δική τους συμπεριφορά συντηρεί το πρόβλημα.

Αναλαμβάνοντας την ευθύνη

Ας δούμε πως θα λειτουργούσαν μερικά από τα παραπάνω παραδείγματα (βλ. ενδείξεις ότι δεν αναλαμβάνετε ευθύνη) με λιγότερες δικαιολογίες και περισσότερη ευθύνη.

1. Αποφασίστε ποιος/α θέλετε να είστε ή να γίνετε

Μία επιτυχημένη ζωή ή καριέρα χρειάζεται πλάνο! Είναι σημαντικό να μπορείτε να αναγνωρίσετε ποιος είστε, ποιος θα θέλατε να γίνετε, ποιες είναι οι αξίες σας, ποια χαρακτηριστικά σας ξεχωρίζουν. Ίσως το πιο δύσκολο project της ζωής μας, αλλά το πιο αναγκαίο για να ακολουθήσουμε τον δρόμο που εμείς θέλουμε να χαράξουμε κι όχι να αφήνουμε τους άλλους γύρω μας, ή τις συνθήκες της ζωής να μας πηγαίνουν όπου βγάλει.

Όταν, λοιπόν, θα είστε σε θέση να γνωρίζετε τα παραπάνω, θα μπορείτε να προσφέρετε ικανοποίηση στον εαυτό σας (βλ. νούμερο 1) και δεν θα επιτρέπετε σε εσάς να παραμένει σε καταστάσεις από όπου δεν αντλεί ευχαρίστηση.

2. Αναγνωρίστε τι θέλετε

Όταν ξέρετε τι θέλετε, μπορείτε πιο εύκολα να αναλάβετε την ευθύνη για οποιαδήποτε απόφαση ή επιλογή πάρετε. Αποφάσεις ή επιλογές, οι οποίες θα σας δώσουν μία κατεύθυνση, θα σας δείξουν ένα δρόμο να ακολουθήσετε, βοηθώντας σας, έτσι, να θέσετε αποτελεσματικότερους στόχους!

Όταν έχετε κάπου να στοχεύσετε, αυτό με τη σειρά του σας παρέχει οδηγίες για τις ενέργειες που χρειάζεται να κάνετε καθημερινά. Επίσης αποτελεί ένα μέτρο με βάση το οποίο μπορείτε να «ζυγίσετε» όσα χρειάζεται να κάνετε κι όσα δεν είναι απαραίτητα. Παρόλα αυτά, θα πρέπει να θυμάστε ότι οι στόχοι δεν πρέπει να αποτελέσουν έναν τρόπο να αυτοτιμωρείστε κάθε φορά που δεν ολοκληρώνετε κάτι – απλώς σας επιτρέπουν να παίρνετε ευκολότερα αποφάσεις!

Αναλαμβάνοντας την ευθύνη των στόχων σας, γίνεται ξεκάθαρο στο μυαλό σας τι χρειάζεται να ολοκληρωθεί και τι όχι (βλ. νούμερο 3), ενώ παίρνει ένα τρομερά μεγάλο μέρος του άγχους και της πίεσης που έχετε στην καθημερινότητά σας.

3. Το μπαλάκι τις ευθύνης στους άλλους

Το να κατηγορούμε τους άλλους είναι εύκολο κι όλοι έχουμε πέσει σε αυτή την παγίδα (βλ. νούμερο 3 & 4). Το πρόβλημα με αυτή τη στάση είναι ότι επιρρίπτοντας σε άλλους την ευθύνη, είναι σαν να υποστηρίζετε ότι δεν έχετε την ικανότητα να διορθώσετε την κατάσταση. Η επίρριψη ευθύνης στους άλλους, αφαιρεί αυτόματα τη δύναμή σας, ενώ όταν επιλέγετε να κρατήσετε το μπαλάκι ευθύνης δείχνετε (στους άλλους και στον εαυτό σας) ότι ο βασικός σας στόχος είναι να αναγνωρίσετε τι πήγε στραβά και να το αλλάξετε.

Για να διορθώσετε, λοιπόν, μία κατάσταση θα πρέπει να αναλάβετε την ευθύνη, να αναγνωρίσετε τι δεν πήγε καλά, να αποφασίσετε τι θα μπορούσατε να κάνετε διαφορετικό και να ενεργοποιηθείτε! Να περάσετε δηλαδή, από το πρόβλημα… στη λύση!

Έτσι, την επόμενη φορά που θα αισθανθείτε ότι ο manager σας σάς υποτιμά (βλ. νούμερο 5), αντί να του επιρρίψετε ευθύνες, αναρωτηθείτε: πώς αντιδρώ στη συμπεριφορά του – πώς μέσω της στάσης μου του δείχνω ότι μπορεί να μου μιλά άσχημα συστηματικά;

4. Να είστε ειλικρινείς με τον εαυτό σας

Αν η ανάληψη ευθύνης είχε λίστα, αυτό θα ήταν από τα πρώτα που θα χρειαζόταν να κάνουμε για να την κατακτήσουμε. Για να αναλάβετε την ευθύνη της ζωής και των επιλογών σας, λοιπόν, θα πρέπει για αρχή να εγκαταλείψετε κάθε δικαιολογία. Μερικές από τις παρακάτω δηλώσεις, είναι αρκετές από αυτές που εμείς οι άνθρωποι χρησιμοποιούμε ως «δεδομένα της ζωής μας» για να μην δοκιμάσουμε καν να αλλάξουμε μία συνθήκη που δεν μας ικανοποιεί:

· Είμαι πολύ μεγάλος/η

· Είμαι πολύ μικρός/ή ή νέος/α

· Είμαι πολύ απασχολημένος/η για να ασχοληθώ με αυτό

· Δεν έχω τα χρήματα

· Αυτά τα πράγματα δεν συμβαίνουν σε ανθρώπους σαν εμένα

· Δεν προλαβαίνω

Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε πολλά περισσότερα bullets σίγουρα! Αν παρατηρήσετε προσεκτικά τις παραπάνω δηλώσεις θα διαπιστώσετε ότι στην πραγματικότητα η ηλικία δεν παίζει ρόλο -δεν μας εμποδίζει πραγματικά σε όσα θέλουμε να κάνουμε-, αν μειώσουμε την ώρα που βλέπουμε τηλεόραση, για παράδειγμα, θα είχαμε περισσότερο χρόνο ή αν διαχειριζόμασταν διαφορετικά τα χρήματά μας, ενδεχομένως να μπορούσαμε να διαθέσουμε περισσότερα για όσα είναι σημαντικά για εμάς.

Εκεί που σταματούν, λοιπόν, οι δικαιολογίες, ξεκινά η ευθύνη.

5. Συνειδητοποιήστε ότι έχετε επιλογές

Μία από τις πιο συχνές δικαιολογίες που λέμε στον εαυτό μας είναι ότι «δεν είχαμε επιλογή». Όταν κάνουμε κάτι που μετανιώνουμε, κάτι που ξέραμε ότι δεν θα έπρεπε να κάνουμε, ή δεχόμαστε μία άδικη συμπεριφορά από κάποιον με εξουσία, τότε αυτή είναι μία από τις συνηθέστερες δηλώσεις που χρησιμοποιούμε- λες κι έχουμε την αίσθηση ότι θα μας αποσυνδέσει πλήρως από το φορτίο της ευθύνης. Μερικά παραδείγματα:

«Μου μίλησε άσχημα… τί μπορούσα να κάνω πέρα από το να επιτεθώ;» «Ο προϊστάμενός μου γνωρίζει ότι έχω ανάγκη τη δουλειά και με εκμεταλλεύεται συνεχώς. Δεν έχω άλλη επιλογή από το να το δέχομαι καθημερινά.» «Έκανα λάθος στα οικονομικά αρχεία του γραφείου και το απέκρυψα! Μα, δεν είχα άλλη επιλογή – αν το έλεγα θα με κατσάδιαζαν ή στη χειρότερη θα με απέλυαν».

Στην πραγματικότητα, πάντα έχουμε επιλογές, απλώς κάποιες φορές μπορεί να μην είναι τόσο ευχάριστες όσο θα θέλαμε. Αυτό, φαίνεται να γνωρίζουν και να επιλέγουν και οι άνθρωποι που θεωρούνται πιο αποτελεσματικοί- να αναλάβουν την ευθύνη της επιλογής τους, να στηρίξουν την απόφασή τους ακόμα κι αν ξέρουν πως οι συνέπειες δεν θα είναι τόσο ευχάριστες για εκείνους ή θα τους κάνουν λιγότερο δημοφιλείς.

Μην ξεχνάτε

Όπως το να επιρρίπτετε ευθύνες στους άλλους δεν βοηθάει στο να αλλάξει μία κατάσταση, το ίδιο δεν συμβαίνει κι όταν κατηγορείτε τους εαυτούς σας. Αν κάτι, λοιπόν, πάει στραβά, εντοπίστε τι χρειάζεται να αλλάξει και απλά κάντε το!

Να θυμάστε πως η ζωή είναι μία συνεχής ροή πραγμάτων που άλλοτε προκαλεί άμπωτη και άλλοτε πλημμυρίδα και εμείς συνεχώς μαθαίνουμε, γι΄ αυτό κοιτάξτε κάθε κατάσταση ως ευκαιρία για να μάθετε και να αναπτυχθείτε μέσα από την εμπειρία. Στοχεύστε στη λύση, όχι στην παραμονή στο πρόβλημα – αυτό όλοι ξέρουμε πως δεν οδηγεί πουθενά.

_________________________________

Τα coaching προγράμματα παρέμβασης πραγματοποιούνται τόσο δια ζώσης, όσο και online - αν έχετε περισσότερες απορίες μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μου μέσω της φόρμας επικοινωνίας, ή τηλεφωνικά, διαφορετικά μπορείτε να επισκεφτείτε τις πιο συχνές ερωτήσεις που μου κάνουν για περισσότερες διευκρινήσεις.