To να παίρνουμε προσωπικά ό,τι συμβαίνει στον χώρο εργασία μας δεν είναι απαραίτητα αδυναμία - όπως πολλές φορές μπορεί να σκεφτόμαστε. Συχνά είναι ένδειξη πάθους και αφοσίωσης για ό,τι κάνουμε. Το κακό με αυτή τη "συνήθεια" είναι ότι όταν υπέρ -λειτουργεί, οδηγεί σε εξίσωση της αξίας ολόκληρου του εαυτού μας με την εργασιακή μας απόδοση.
Είναι αλήθεια ότι η εργασία μας μάς προσφέρει κάτι παραπάνω από έναν μισθό: μας δίνει σκοπό, μας κάνει να αισθανόμαστε χρήσιμοι, σημαντικοί, μέρος μίας κοινότητας ή ενώ συστήματος. Με τον καιρό όμως, αυτό εύκολα μπορεί να εξελιχθεί και να οδηγήσει σε μία περίπλοκη σύνδεση του επαγγελματικού μας ρόλου με την αυταξία μας. Κι έτσι ως ένας άνθρωπος που θέλει να φέρνει αποτελέσματα, ως ένας άνθρωπος που αναλύεις λίγο παραπάνω τα πράγματα ή είσαι περισσότερο ευαίσθητος στο άγχος (βλ. άγχος υψηλής λειτουργικότητας) αρχίζεις να παρατηρείς ότι αποφάσεις, επικοινωνίες και feedback από άλλους έχουν έναν εξαιρετικά δυσάρεστο αντίκτυπο επάνω σου - στα συναισθήματά, στη διάθεσή, στα κίνητρα μα κυρίως στον τρόπο που βλέπεις τον εαυτό σου!
Πριν μερικά χρόνια συνεργάστηκα με τον Χ. που κατείχε υψηλόβαθμη θέση σε μία εταιρεία τεχνολογίας και ξεκινήσαμε συνεδρίες με στόχο να μάθει να διαχειρίζεται καλύτερα το άγχος του. Ένα από τα ερωτήματα που έφερνε ξανά και ξανά στις συναντήσεις μας ήταν "γιατί παίρνω τα πάντα τόσο προσωπικά;" Για εκείνον ήταν "παράλογο" να έχει τόσα χρόνια εργασιακής εμπειρίας κι ακόμα να δυσκολεύεται να διαχειριστεί καταστάσεις που στο μυαλό του "θα έπρεπε να είχε συνηθίσει".
Κι ενώ αν κάποιος τον παρατηρούσε, έβλεπε ένα εξαιρετικά κινητοποιημένο στέλεχος που έφερνε άψογα αποτελέσματα, όλα έρχονταν με ένα κόστος: κάθε κατάσταση, συνθήκη, διάδρασή ή δράση του βιώνονταν εξουθενωτική σε συναισθηματικό επίπεδο- σαν να αποτελούσε μία αντανάκλαση των ικανοτήτων του (ή συχνά για τον Χ. της έλλειψης αυτών).
Όταν προέκυπταν συγκρούσεις ή προβλήματα μέσα στις ομάδες που διαχειρίζονταν, ο Χ. έπεφτε στη μάχη της μεσολάβησης. Το υψηλό αίσθημα ευθύνης που τον χαρακτήριζε τον βοηθούσε να βρει λύσεις, αλλά συχνά σε βάρος της προσωπικής του ευημερίας και ψυχικής ηρεμίας. Η εποικοδομητική κριτική σε οριζόντιο αλλά και κάθετο άξονα που δίνονταν στον οργανισμό, βιώνονταν από εκείνον ως παλιρροϊκό κύμα συναισθημάτων απόγνωσης και ανεπάρκειας, ενώ η δυσαρέσκεια των υφιστάμενών του βιώνονταν συχνά ως δική του ευθύνη - ακόμα κι όταν δεν ήταν. Χαρακτηριστικά, παράδειγμα της δυσκολίας του Χ. στις συναντήσεις μας ήταν οι περιπτώσεις που η διοίκηση απέρριπτε κάποια πρόταση ή ιδέα του, το οποίο για εκείνον σήμαινε αυτόματα απόρριψη (ή και ακύρωση!) της προσπάθειας, της σκέψης κι άρα και την ίδιας του της υπόστασης.
Αν διαβάζοντας τα παραπάνω, υπάρχουν σημεία που βλέπεις τον εαυτό σου τότε μάλλον βρίσκεσαι σε μία επιχείρηση με την οποία συνδέεσαι σημαντικά (κι αυτό είναι θετικό αν αναλογιστούμε ότι περνάμε το 1/3 της ζωής μας στη δουλειά μας). Κι ενώ το να εξισώσουμε την αυταξία μας με την απόδοσή μας είναι αρκετά σύνηθες, είναι ευτυχές ότι αποτελεί ένα μοτίβο το οποίο μπορούμε να αλλάξουμε.
Παρακάτω θα βρεις μερικούς τρόπους που θα σε βοηθήσουν να παίρνεις τη δουλειά λιγότερο προσωπικά:
1. Παρατήρησε την κατάσταση χωρίς να αντιδράσεις
΄Όταν παίρνουμε κάτι προσωπικά, ο εγκέφαλός μας πιστεύει ότι απειλούμαστε. Ερμηνεύει τη συνθήκη ως απειλή απέναντι στην επάρκειά μας, στην κοινωνική μας θέση, ή ακόμα και στον ρόλο μας μέσα σε ένα σύστημα ή μία ομάδα. Αυτή η διαδικασία ενεργοποιεί την αμυγδαλή μας, η οποία ενεργοποιεί με τη σειρά της ενεργοποιεί τους μηχανισμούς άμυνας που όλοι μας έχουμε στη διάθεσή μας απέναντι στον φόβο (φυγή, πάγωμα, πάλη). Έτσι, λοιπόν, χάρη στην αμυγδαλή μπορεί να αισθανθούμε θυμό, άγχος, αμυντικοί, ή πληγωμένοι. Κι ενώ αυτές οι συναισθηματικές αποκρίσεις είναι φυσιολογικές, αυτόματες κι απόλυτα χρήσιμες σε κρίσιμες καταστάσεις, το κλειδί στην περίπτωση μας είναι να βιώσουμε απλά την εμπειρία ("ride the wave") μη επιτρέποντας στα συναισθήματα αυτά να καθορίσουν εμάς ή το πως θα λειτουργήσουμε στη συνέχεια. Εξασκώντας αυτού του είδους την παρατήρηση με δηλώσεις όπως "Παρατηρώ αυτό το συναίσθημα, αλλά δεν είμαι αυτό το συναίσθημα" ή "μπορώ να παρατηρήσω αυτή τη σκέψη χωρίς να της επιτρέψω να με επηρεάσει", καταφέρνουμε να αναγνωρίζουμε την αντίδρασή μας διαχωρίζοντας τον εαυτό μας από αυτή, καταφέρνοντας έτσι να ενεργοποιήσουμε τον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου μας - το τμήμα εκείνο δηλαδή, που είναι υπεύθυνο για τη λήψη αποφάσεων, την επίλυση προβλημάτων και τη συναισθηματική ρύθμιση, σε αντίθεση με την αμυγδαλή που είναι υπεύθυνη για λειτουργίες που θα εξασφαλίσουν την επιβίωσή μας.
Τί καταφέρνουμε με αυτό τον τρόπο; Να πάρουμε χρόνο κι χώρο μεταξύ του ενεργοποιητικού ερεθίσματος (triggering event) και της ανταπόκρισής μας, ώστε να ενισχύσουμε τις πιθανότητες να ενεργήσουμε εποικοδομητικά.
2. Διακόψτε την εσωτερίκευση (interlization) & την υπέρ-ανάλυση
Πριν μπείτε σε μία ατελείωτη σπείρα αρνητικών σεναρίων και σκέψεων για τον εαυτό σας και την κατάσταση που βιώνετε, κάντε μία παύση κι αναρωτηθείτε: Τί σημαίνει αυτό που συμβαίνει για εμένα;
Με αυτόν τον τρόπο ενθαρρύνετε τον εαυτό σας να εξετάσει τις πεποιθήσεις που έχετε, τα συμπεράσματα που έχετε καταλήξει, ώστε να εξετάσετε ό,τι συμβαίνει περισσότερο ως παρατηρητής κι άρα περισσότερο ουδέτερα.
Μία άλλη πολύ βοηθητική επιλογή είναι να προκαλέσετε τον εαυτό σας να σκεφτεί ακόμα 2-3 εναλλακτικές εξηγήσεις (ερμηνείες) γύρω από ό,τι έχει συμβεί, ενθαρρύνοντάς σας, έτσι, να φύγετε από την αρχική σας αρνητική ερμηνεία. Για παράδειγμα, αν ένας συνάδελφός σας δείχνει να έχει απορριπτική διάθεση απέναντι στις προτάσεις σας, αντί να υποθέσετε ότι δεν εκτιμά τη συμβολή ή την προσπάθειά σας να δώσετε λύση στο πρόβλημα, σκεφτείτε ότι ίσως είχε μία δύσκολη μέρα, ένα κακό meeting νωρίτερα στην ημέρα του, αντιμετωπίζει ένα προσωπικό ζήτημα ή δεν έχει κατανοήσει επαρκώς ό,τι χρειάζεται για να καταλάβει την ιδέα σας.
Αυτή η πιο ευρεία προοπτική θα σας βοηθήσει να μειώσετε τη συνήθειά σας να καταλήγετε σε συμπεράσματα που σχετίζονται με το πόσο ικανός/ή είστε ή δεν είστε.
Κι ενώ η αλλαγή της οπτικής μας είναι η βάση για να διαχειριστούμε καλύτερα τέτοιου είδους καταστάσεις και να σταματήσουμε να τις εσωτερικεύουμε, δεν υπάρχει πιο αποτελεσματικό αντίδοτο από αυτό της επικοινωνίας. Αντί, λοιπόν, να "καταπιείτε" τα συναισθήματα που σας πνίγουν, δοκιμάστε να επικοινωνήσετε ό,τι χρειάζεστε με έναν μη συγκρουσιακό τρόπο, ώστε να πάρετε περισσότερος πληροφορίες για τις προθέσεις του:
Ένιωσα λίγο μπερδεμένος/η με το χθεσινό σου σχόλιο. Μπορεί να κατάλαβα λάθος, αλλά φαινόταν ότι είχες κάποιες ανησυχίες. Θα μπορούσες να διευκρινήσεις περισσότερο τον τρόπο που σκέφτεσαι πάνω στο ζήτημα;"
"Κατά τη συνάντησή μας, όταν αναφέρατε [συγκεκριμένο θέμα], το ερμήνευσα ως [εξηγήστε την άποψή σας]. Ήθελα να βεβαιωθώ ότι κατάλαβα σωστά την άποψή σας, γιατί εκτιμώ πραγματικά τη συμβολή σας στη κοινή μας προσπάθεια."
"Έχω παρατηρήσει ότι όταν συμβαίνει [κατάσταση], λέω στον εαυτό μου μια ιστορία σχετικά με αυτό [η ερμηνεία ή η υπόθεσή σου]. Ήθελα να το μοιραστώ μαζί σου, γιατί πιστεύω στην ανοιχτή επικοινωνία και θα ήθελα να κατανοήσω καλύτερα το που βρίσκεσαι κι εσύ αναφορικά με αυτή την κατάσταση."
3. Χτίσε ανοσία στους φόβους σου
Αντί να αποφεύγεις καταστάσεις - διατηρώντας έτσι την πεποίθηση ότι είσαι ευάλωτος, ανεπαρκής κι εύθραυστος - χτίσε ανοσία απέναντι σε ό,τι σε φοβίζει ή σε φέρνει σε άβολη θέση σε μικρές δόσεις (η γνωστή στην ψυχολογία "σταδιακή απευαισθητοποίηση).
Το μυστικό σε αυτή τη διαδικασία είναι οι μικρές δόσεις - δηλαδή τα μικρά βήματα, αλλά και το γεγονός ότι ορίζεις εσύ την ταχύτητα αλλά και τη συνθήκη στην οποία επιλέγεις να εκτεθείς. Έλεγχος ο οποίος σε βοηθά να αισθάνεσαι πιο ασφαλής.
Κάθε φορά που επιτρέπεις στον εαυτό σου να ρισκάρει και να βιώσει ένα δυσάρεστο συναίσθημα, διευρύνεις την ικανότητά σου να ανέχεσαι τη δυσφορία και μαθαίνεις να σχετίζεται μαζί της διαφορετικά - με μεγαλύτερη ηρεμία ή ψυχραιμία για παράδειγμα. Έτσι, καθώς συνεχίζεις να εκτίθεσαι και να διευρύνεις τις δεξιότητες που θέλεις να αναπτύσσεις αρχίζεις να βλέπεις τον εαυτό σου λιγότερο εύθραυστο ή αδύναμο και περισσότερο ικανό να ανταποκριθεί στο ύψος των περιστάσεων. 4. Βρες νόημα στα "ψεγάδια"
Όταν ένα project δεν πάει όπως είχες υπολογίσει, όταν η αξιολόγησή σου δεν είναι ιδιαίτερα θετική ή όταν ένας πελάτης είναι δυσαρεστημένος με τα αποτελέσματα ή τους χειρισμούς σου, είναι εύκολο να εσωτερικεύσεις αυτές τις καταστάσεις ως προσωπικές αποτυχίες οδηγώντας σε σε εσωτερική σύγχυση και αμφισβήτηση των δυνατοτήτων ή των ικανοτήτων σου. Κι ενώ δεν είναι απαραίτητο να πρέπει να βρεις οπωσδήποτε κάτι θετικό σε μία αποτυχία, είναι εξαιρετικής σημασίας να μπορείς να βρεις νόημα σε αυτή.
Αντί να αναρωτηθείς "γιατί συνέβη αυτό σε μένα;" αναζητώντας εσωτερικά, δικά σου ψεγάδια, προσπάθησε να απαντήσεις στα εξής:
Τί μπορεί να γίνει; Βοηθώντας σε να εστιάσεις στη λύση και σε ένα πλάνο βημάτων.
Τί μαθαίνω από αυτό; Προσωπικά η αγαπημένη μου ερώτηση, αφού σε βοηθά να βρεις το νόημα και να μάθεις ότι οι αποτυχίες είναι απλά γνώση που δεν είχες κι όχι απλά λάθη.
Πώς αυτή η κατάσταση μπορεί να λειτουργήσει υπέρ μου αντί για κατά μου; Βοηθώντας σε να μάθεις να εντοπίζεις τις ευκαιρίες μέσα στις προκλήσεις και να χτίσεις ψυχική ανθεκτικότητα.
5. Αντιμετώπισε τις καταστάσεις με χιούμορ ή οίκτο, χτίζοντας ενσυναίσθηση
Είναι πολύ εύκολο όταν αντιμετωπίζουμε μία άσχημη συμπεριφορά κάποιου να την εσωτερικεύουμε και να αισθανόμαστε ότι είναι δική μας ευθύνη. Κι ενώ αυτό μπορεί να μοιάζει να έχει νόημα τη στιγμή που βιώνουμε τη συγκεκριμένη συνθήκη, στην πραγματικότητα η συμπεριφορά κάποιου είναι αποτέλεσμα της δικής του συναισθηματικής κατάστασης, ωριμότητας ή ανωριμότητας κι όχι απαραίτητα της δικής μας απάντησης ή ανταπόκρισης.
Σε πολλούς από τους coachees μου είναι βοηθητικό να σκέφτονται όταν έχουν απέναντί τους έναν άνθρωπο που τους μιλά άσχημα, ότι κοιτάζουν ένα φοβισμένο παιδί ή "ακούνε" τα σχόλια του άλλου με μία ανόητη τσιριχτή παιδική φωνούλα που τους βοηθάει να αποδυναμώσει την επιρροή των σχολίων του άλλου επάνω τους. Αυτά τα γνωστικά "τρικ" - όσο αστεία και να ακούγονται σε κάποιους - είναι μόνο μερικά παραδείγματα που μπορεί να βοηθήσουν να αλλάξουμε την οπτική μας και να δούμε κάποιον είτε με μεγαλύτερη ενσυναίσθηση, είτε με χιούμορ.
Θυμηθείτε, λοιπόν... το να παίρνετε προσωπικά τη δουλειά σας δεν είναι αδυναμία. Είναι μία υπέροχη ένδειξη της αφοσίωσης, του πάθους και της ευθύνης που βιώνετε απέναντι σε αυτό που κάνετε! Το μόνο που χρειάζεστε είναι ισορροπία. Και να είστε σίγουροι ότι μπορείτε. Γιατί; Γιατί έχετε αυτές τις τρεις λέξεις που θα αποτελέσουν όπλα: το πάθος, την αφοσίωσή σας και το αίσθημα ευθύνης. Το μόνο που χρειάζεστε είναι να τα χρησιμοποιήσετε τη σωστή στιγμή, στη σωστή ποσότητα, με τον σωστό τρόπο.
_________________________________
Τα coaching προγράμματα παρέμβασης πραγματοποιούνται τόσο δια ζώσης, όσο και online - αν έχετε περισσότερες απορίες μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μου μέσω της φόρμας επικοινωνίας, ή τηλεφωνικά, διαφορετικά μπορείτε να επισκεφτείτε τις πιο συχνές ερωτήσεις που μου κάνουν για περισσότερες διευκρινήσεις.
.